2o ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

«Γνωρίζω την Αρχαία Μακεδονία.
Πέλλα, η νεότερη πρωτεύουσα της Αρχαίας Μακεδονίας»

Το πολιτιστικό μας πρόγραμμα με θέμα «Γνωρίζω την Αρχαία Μακεδονία. Πέλλα, η νεότερη πρωτεύουσα της Αρχαίας Μακεδονίας» επινοήθηκε και πραγματοποιήθηκε από την τάξη του Α2 του 2 Πειραματικού Γυμνασίου Θεσσαλονίκης. Η εργασία ξεκίνησε από το Φεβρουάριο και ολοκληρώθηκε το Μάρτιο. Οι παράγοντες που συντέλεσαν στη σύνθεση της συγκεκριμένης εργασίας προέρχονται από την επαφή μας με τις τρεις ενότητες του σχολικού εγχειριδίου της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (6,7,11). Επιπλέον, ένα ακόμη κίνητρο για την ενασχόλησή μας αυτή αποτέλεσαν οι διάφορες θεματικές ενότητες της Νεοελληνικής Γλώσσας καθώς και το βιβλίο της Αρχαίας Ιστορίας (κεφάλαιο 2).
Στα πλαίσια αυτών των μαθημάτων και σε κάποια απογεύματα Παρασκευών εργαστήκαμε κατά τον εξής τρόπο. Χωριστήκαμε σε ομάδες και μοιραστήκαμε τα θέματα που σχετίζονταν με την Πέλλα. Όλα τα παιδιά συνεργαστήκαμε πρόθυμα μαζί για να ετοιμάσουμε ένα κείμενο, το οποίο σχετιζόταν με την ενότητα που έπρεπε να ασχοληθούμε. Αφού τελειώσαμε τα επιμέρους θέματα όλες οι ομάδες με την υπεύθυνη του προγράμματος και κάνοντας τις απαραίτητες διορθώσεις συνδέσαμε τις ενότητες και δημιουργήθηκε αυτό το τεύχος.
Τις ακόλουθες μέρες οι υπεύθυνες ομάδες των συμμαθητών μας παρουσίασαν αναλυτικά τη γεωμορφολογία της Πέλλας. Όλοι γνωρίζουμε πως τον πέμπτο (5) αιώνα π. Χ. η Πέλλα ήταν μια παραθαλάσσια πόλη. Δυστυχώς, όμως, με τις προσχώσεις που έγιναν από τους τέσσερις ποταμούς της Μακεδονίας: Γαλλικό, Αξιό, Λουδία και Αλιάκμονα δημιουργήθηκε μια προσχωσιγενής πεδιάδα.
Επίσης, αναφερθήκαμε και στην ιστορική εξέλιξή της. Έτσι, σε πρώτο πλάνο, η Πέλλα χρίστηκε ως επίσημη πρωτεύουσα της Μακεδονίας από το βασιλιά Αρχέλαο στα τέλη του πέμπτου (5) αιώνα π. Χ. Το μεγάλο του έργο συνεχίστηκε από το Φίλιππο Β΄. Μάλιστα, κατά την περίοδο εξουσίας του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου έγινε πολύ σπουδαία. Με την κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους (168π.Χ.) η Πέλλα μετατράπηκε σε ρωμαϊκή επαρχία. Το τελειωτικό χτύπημα, τέλος, δόθηκε πιθανά από έναν καταστροφικό σεισμό στις αρχές του πρώτου (1) αιώνα π. Χ. και μετά από αυτό η Πέλλα δεν ξανασήκωσε κεφάλι.
Για να γνωρίσουμε από κοντά ό, τι δουλέψαμε θεωρητικά, επισκεφτήκαμε τον αρχαιολογικό χώρο της Πέλλας. Όταν φτάσαμε και πατήσαμε το χώμα στο οποίο ξέραμε ότι είχαν πατήσει πολλοί σπουδαίοι άνθρωποι εκείνης της εποχής, νιώσαμε δέος, συγκίνηση και υπερηφάνεια που ήμασταν Μακεδόνες. Γνωρίσαμε από κοντά την πόλη που ήταν χτισμένη σύμφωνα με το λεγόμενο Ιπποδάμειο σύστημα. Δηλαδή, η πόλη ήταν χτισμένη σε οικοδομικά τετράγωνα που ορίζονταν από οριζόντιους και κάθετους δρόμους. Ένα πλήθος από αποχετευτικούς και υδρευτικούς αγωγούς, μαρτυρεί πόση φροντίδα έδιναν οι κάτοικοι της Πέλλας στην υγιεινή διαβίωσή τους. Επιπροσθέτως, είδαμε την Αρχαία Αγορά, η οποία βρισκόταν στο κέντρο της πόλης και είχε μια έκταση εβδομήντα (70) στρεμμάτων, διέθετε επιπλέον τέσσερις πύλες, μία σε κάθε σημείο του ορίζοντα. Ακόμα, είχε μία είσοδο στα ανατολικά, μία κεντρική αυλή και γύρω από αυτήν στοές και καταστήματα, όπως πήλινων αντικειμένων, κρεοπωλεία, μυροπωλεία και ούτω καθ’ εξής. Επίσης, η βόρεια πτέρυγα είχε διοικητικό χαρακτήρα. Όλα αυτά την έκαναν πνευματικό, καλλιτεχνικό, οικονομικό και εμπορικό κέντρο της πόλης.
Βέβαια, δεν παραλείψαμε να επισκεφτούμε και τις περίφημες ιδιωτικές κατοικίες με τα περιστύλια. Κάθε κατοικία αποτελούνταν από μία τουλάχιστον εσωτερική αυλή με περιστύλια, όπου περνούσαν οι κάτοικοι της Πέλλας τον περισσότερο από το χρόνο τους. Αυτό προήλθε από την αλλαγή της νοοτροπίας των Ελλήνων τον πέμπτο (5) αιώνα π. Χ. Εκείνη την εποχή δύο απόψεις βρισκόντουσαν σε αντιπαράθεση, η πολυπραγμοσύνη και η απραγμοσύνη. Συγκεκριμένα, η πρώτη υποστήριζε τη συμμετοχή στα κοινά, ενώ η άλλη την ηρεμία χωρίς δόξα. Οι απράγμονες επεδίωκαν τη σχολή που συνδύαζε βίο θεωρητικό και πρακτικό. Γενικά, η σχολή των Αθηναίων στα υστεροκλασσικά χρόνια ήταν η παρόρμηση του εξευγενισμού των σπιτιών. Ως αποτέλεσμα του ότι έμεναν πολλές ώρες στις οικίες τους, οι Μακεδόνες τις διακοσμούσαν με διάφορους τρόπους. Ο πιο συνηθισμένος από αυτούς ήταν τα ψηφιδωτά. Τα πιο γνωστά βρίσκονταν στους ανδρώνες των δημοφιλέστερων σπιτιών, το σπίτι του Διονύσου και της Αρπαγής της Ελένης. Έναν άλλο τρόπο διακόσμησης αποτελούσαν τα μαρμάρινα γλυπτά και οι τερακότες (ψημένος πηλός). Από την άλλη πλευρά, η επίπλωση του σπιτιού έπαιζε εξίσου σημαντικό ρόλο στη διακόσμηση και ήταν διαφορετική στους ανδρώνες και τους γυναικωνίτες. Στους ανδρώνες υπήρχαν θρόνοι, κρεβάτια, καρέκλες και σκαμνιά. Οι οικίες στολίζονταν από βάζα και αγγεία με λουλούδια. Επίσης, τα κρεβάτια των συμποσίων και άλλα έπιπλα ήταν καλυμμένα από διάφορα υφάσματα, όπως μαξιλάρια και κουρτίνες. Αξίζει να σημειωθεί πως οι τοίχοι των οικιών δεν έμεναν «γυμνοί». Οι τοίχοι ήταν διακοσμημένοι, όχι με τοιχογραφίες, αλλά με διάφορα και ιδιαίτερα τεχνάσματα, τα οποία ταίριαζαν με τα εντυπωσιακά ψηφιδωτά στα πατώματα. Αυτά τα τεχνάσματα γίνονταν από ξακουστούς ζωγράφους της εποχής, εκ των οποίων ένας ήταν ο Απελλής.
Δυστυχώς, όμως, δεν καταφέραμε να επισκεφτούμε τα ιερά. Πάραυτα, σταθήκαμε σε ένα σημείο της Αγοράς, με σκοπό να συζητήσουμε σχετικά με τις θεότητες και τον τρόπο που λατρεύονταν. Έτσι, μάθαμε ότι λατρεύονταν η Αφροδίτη και η μητέρα των θεών. Επίσης, η θεά Δήμητρα ως θεά της γονιμότητας και ο θεός Δάρρωνας με θεραπευτικές ιδιότητες. Εξάλλου, βρέθηκαν στην Πέλλα πολλά ειδώλια του θεού Διόνυσου, αφού το κρασί της Πέλλας, «πελλαίος οίνος», ήταν ονομαστός στην αρχαιότητα. Διαδεδομένη ήταν και η λατρεία της Αθηνάς ως προστάτιδας των βοοειδών και του Ποσειδώνα, αφού η Πέλλα ήταν παραθαλάσσια πόλη για πολλά χρόνια.
Ένα άλλο αρχαιολογικό εύρημα της Πέλλας, που δεν μπορέσαμε να επισκεφτούμε είναι τα Ανάκτορα. Ήταν κτισμένα σε λόφο, όπου το σημερινό χωριό, με θέα απέραντη στον κάμπο και στη θάλασσα ως τον Όλυμπο, απ’ όπου τα προστάτευε ο Ύψιστος Ζεύς, ο μεγάλος θεός της Πέλλας. Το ανάκτορο της Πέλλας είναι ένα τεράστιο συγκρότημα κτιρίων που αποτελείται από τρεις ενότητες, κάθε μία από τις οποίες περιλαμβάνει περισσότερα από ένα επιμέρους κτίρια με πυρήνα την κεντρική περίστυλη αυλή.
Όσον αφορά το καινούριο Μουσείο, αυτό χωρίζεται σε πέντε (5) θεματικές ενότητες, ανάλογα με τα εκθέματά του. Συγκεκριμένα, οι ενότητες αυτές είναι σχετικές με την καθημερινή και ιδιωτική ζωή των ανθρώπων, τη δημόσια ζωή, του ναούς και τα ιερά της εποχής, τις ταφές και τα κτερίσματα, καθώς και το βίο και το έργο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Η 23 Απριλίου θα είναι μια αξέχαστη εμπειρία τόσο για εμάς, όσο και για την υπεύθυνη του τμήματος και διοργανώτρια του προγράμματος, κυρία Σιούρλα, καθώς και τις άλλες καθηγήτριες που μας συνόδεψαν, κα Παρισσοπούλου και κα Κοκκινίδου.

Για φωτογραφίες πατήστε εδώ.